Astygmatyzm: Kompleksowy przewodnik po wadzie wzroku

Astygmatyzm to jedna z najczęściej występujących wad refrakcji oka, która znacząco wpływa na jakość widzenia. Choć termin ten może brzmieć skomplikowanie, jego przyczyny i objawy są stosunkowo proste do zrozumienia. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest astygmatyzm, jakie są jego główne przyczyny, jak można go zdiagnozować i jakie metody korekcji są dostępne. Zrozumienie tej wady wzroku jest kluczowe dla utrzymania zdrowia oczu i zapewnienia sobie komfortowego życia.

Czym jest astygmatyzm i jak wpływa na widzenie?

Astygmatyzm to wada wzroku polegająca na nieprawidłowym kształcie rogówki lub soczewki oka. Zamiast być idealnie kulista, rogówka osoby z astygmatyzmem ma bardziej owalny lub nieregularny kształt, przypominający kształt piłki do rugby. Ta deformacja powoduje, że światło wpadające do oka załamuje się w różnych płaszczyznach w różnym stopniu. W efekcie, zamiast skupić się w jednym punkcie na siatkówce, tworzą się dwa lub więcej ognisk, co prowadzi do nieostrego i zamazanego widzenia, zarówno z bliska, jak i z daleka. Obraz widziany przez osobę z astygmatyzmem jest często zniekształcony, a linie proste mogą wydawać się faliste lub rozmyte.

Przyczyny powstawania astygmatyzmu

Główne przyczyny astygmatyzmu można podzielić na dwie kategorie: wrodzone i nabyte. Astygmatyzm wrodzony jest najczęstszą formą i wynika z genetycznych predyspozycji do nieprawidłowego rozwoju gałki ocznej już w życiu płodowym. W tym przypadku kształt rogówki jest naturalnie nieregularny. Astygmatyzm nabyty może pojawić się w późniejszym życiu jako rezultat czynników zewnętrznych. Mogą to być między innymi urazy oka, które zmieniają kształt rogówki, choroby oczu, takie jak zapalenie rogówki czy stożek rogówki (keratokonus), a także zabiegi chirurgiczne na oku, na przykład operacje usunięcia zaćmy. Warto zaznaczyć, że niewielki stopień astygmatyzmu jest powszechny i często nie wymaga korekcji, ponieważ oko potrafi sobie z nim poradzić.

Objawy astygmatyzmu – na co zwrócić uwagę?

Objawy astygmatyzmu mogą być subtelne i często rozwijają się stopniowo, dlatego wiele osób nie zdaje sobie sprawy z posiadania tej wady wzroku. Do najczęstszych symptomów astygmatyzmu należą:

• Zamazane lub nieostre widzenie na wszystkie odległości.
• Zmęczenie oczu, szczególnie po dłuższym wysiłku wzrokowym, takim jak czytanie lub praca przy komputerze.
• Bóle głowy, często zlokalizowane w okolicy czoła lub skroni.
• Nadwrażliwość na światło (fotofobia).
• Mrużenie oczu, aby lepiej widzieć.
• Podwójne widzenie lub widzenie cieni wokół obiektów, szczególnie w nocy.

Jeśli zauważysz u siebie którykolwiek z tych objawów, warto skonsultować się z okulistą lub optometrystą.

Diagnostyka astygmatyzmu – jak przebiega badanie?

Diagnoza astygmatyzmu odbywa się podczas rutynowego badania wzroku przeprowadzanego przez okulistę lub optometrystę. Proces ten jest bezbolesny i zazwyczaj obejmuje kilka etapów. Specjalista użyje autorefraktometru, urządzenia, które wstępnie ocenia moc optyczną oka i wykrywa obecność wad refrakcji, w tym astygmatyzmu. Następnie przeprowadzi badanie ostrości wzroku przy użyciu tablicy Snellena (litery różnej wielkości) oraz testu z zastosowaniem soczewek próbnych (tzw. foropter). Okulista lub optometrysta poprosi pacjenta o wskazanie, która soczewka poprawia ostrość widzenia. Dodatkowo, może zostać użyty keratometr lub topograf rogówki, aby dokładnie zmierzyć krzywiznę rogówki i określić rodzaj oraz stopień astygmatyzmu.

Metody korekcji astygmatyzmu

Na szczęście istnieje kilka skutecznych metod korygowania astygmatyzmu, które pozwalają przywrócić wyraźne widzenie. Wybór odpowiedniej metody zależy od stopnia wady, wieku pacjenta oraz jego indywidualnych preferencji.

Korekcja okularowa

Okulary korekcyjne są najpopularniejszą i najbezpieczniejszą metodą korekcji astygmatyzmu. Soczewki okularowe stosowane w przypadku astygmatyzmu nazywane są soczewkami torycznymi. Posiadają one specjalny kształt, który kompensuje nieregularność rogówki lub soczewki oka, skupiając światło prawidłowo na siatkówce. Okulary z soczewkami torycznymi są dostępne w szerokiej gamie mocy i mogą korygować zarówno astygmatyzm, jak i inne wady wzroku, takie jak krótkowzroczność czy dalekowzroczność.

Soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe toryczne to kolejna skuteczna metoda korekcji astygmatyzmu. Podobnie jak okulary, posiadają one specjalną konstrukcję, która koryguje nieprawidłową krzywiznę oka. Soczewki toryczne są zaprojektowane tak, aby stabilnie układać się na powierzchni oka, zapewniając stałe widzenie. Dostępne są w wersjach jednodniowych, dwutygodniowych, miesięcznych oraz jako soczewki twarde gazoprzepuszczalne, które mogą być noszone przez dłuższy czas.

Laserowa korekcja wzroku

Dla osób, które preferują trwałe rozwiązanie, dostępne są zabiegi laserowej korekcji wzroku, takie jak LASIK czy PRK. Metody te wykorzystują precyzyjny laser excimerowy do zmiany kształtu rogówki, eliminując w ten sposób nieregularności powodujące astygmatyzm. Laserowa korekcja wzroku jest procedurą bezpieczną i skuteczną, która może znacząco poprawić jakość widzenia, a w wielu przypadkach całkowicie wyeliminować potrzebę noszenia okularów lub soczewek. Decyzja o poddaniu się zabiegowi powinna być poprzedzona szczegółową konsultacją z doświadczonym chirurgiem okulistą.